Yumurtalık dönmesi, tıp dilinde "over torsiyonu" olarak adlandırılan bir durumdur ve kadınlarda şiddetli karın ve kasık ağrısına neden olabilir. Yumurtalık dönmesi bazen hiçbir belirti vermeyebilir, bu durum tanı koymada gecikmelere ve dolayısıyla ciddi semptomların ortaya çıkmasına yol açabilir.

Yumurtalıklar, normalde biri karın yan duvarına bağlı, diğeri serbest olan iki uçla yer alır. Bu bağ dokusu içinden kan damarları geçer. Çeşitli nedenlerle yumurtalık bu bağ dokusunun etrafında dönerse, kan akışı azalır veya tamamen kesilir. Bu durum yumurtalık dönmesi olarak tanımlanır. Genellikle yumurtalıklarda gelişen bir veya birden fazla kist ya da farklı bir neden sonucu büyüme gösteren yumurtalıklar bu duruma yol açabilir. Örneğin, tüplerin fazla uzun olması veya doğumsal kusurlar da yumurtalık dönmesine neden olabilir. Yumurtalık dönmesi genellikle tek taraflı olur ve daha sık sağ yumurtalıklarda görülür.

Yumurtalık dönmesi her yaş grubunda görülebilen bir sorundur, ancak %75 oranında 30 yaş altı kadınlarda daha sık görülür. Ayrıca kayda alınmış yumurtalık dönmesi vakalarının %20'si gebelik döneminde ortaya çıkmaktadır.

Yumurtalık dönmesinin nedeni her zaman tespit edilemeyebilir. Ancak aşırı büyük, ağır ve hareketli bir yumurtalık, yumurtalık dönmesinin başlıca nedenleri arasındadır. Yumurtalıklarda oluşan dermoid kistler de yumurtalık dönmesi için risk faktörüdür. Dermoid kistlerin içi saç, deri, diş ve yağ gibi farklı maddelerle dolabilir. Bu kistler oldukça ağır olur ve yumurtalıkların hareket etmesine yol açabilir. Yumurtalık dönmesinin %50-80 arasındaki vakaları dermoid kistler nedeniyle ortaya çıkabilir. Ayrıca, bebek sahibi olmak için uygulanan kısırlık tedavilerinde kullanılan ilaçlar da yumurtalık dönmesine yol açabilir. Gebelik süreci de yumurtalık dönmesi için bir diğer nedendir.

Yumurtalık dönmesinde en tipik belirti şiddetli karın ağrısıdır. Yumurtalık kendi etrafında döndüğü için kan akışı azalır veya tamamen durur. Bu durumda dokular oksijensiz kalarak iskemi ortaya çıkar.

Yumurtalık dönmesinde tanı genellikle muayene ve hastanın şikayetleri doğrultusunda konulur. Yumurtalık dönmesinde yaşanan ağrı tipiktir. Ancak tanı için akut apandisit ve dış gebelik gibi pek çok faktör göz önünde bulundurulur. Ultrasonografi ile yumurtalığın normalden büyük ve kistik yapıda olduğu tespit edilebilir. Ultrasonografi bulguları kan dolaşımının ne derecede etkilendiği ve yumurtalık dönmesinin süresine bağlı olarak değişebilir. Kesin tanı yöntemi ise laparoskopi ile konulur.

Yumurtalık dönmesi cerrahi müdahale ile tedavi edilir. Dönen yumurtalık, laparoskopi yöntemi ile eski haline getirilir. Operasyon gerçekleşene kadar hastanın ağrılarını azaltmak amacıyla ağrı kesici kullanılabilir. Yumurtalık dönmesi erken dönemde fark edilmişse, cerrahi müdahale nedeniyle kalıcı bir hasar oluşmaz. Ancak tedavi için geç kalınmışsa ve kan akımı uzun süre kesilmişse, yumurtalık dokusunda nekroz oluşabilir. Nekroz, dokuların canlılığını kaybetmesi olarak tanımlanabilir. Bu gibi durumlarda yumurtalığın alınması en iyi tercihtir.